De katalysator reinigt de door de motor uitgestoten uitlaatgassen voordat ze in de buitenlucht terecht komen. Door middel van een chemisch proces ontbindt de katalysator een groot deel van de schadelijke bestanddelen in de uitlaatgassen en zet deze om in voor het milieu onschadelijke bestanddelen. Tijdens hun 'gang' door de motor reageren vier stoffen met elkaar en worden als mengsel uitgestoten: koolstof en waterstof uit benzine en zuurstof en stikstof uit de lucht,. Sommige daarvan zijn schadelijk voor het milieu én voor onszelf: koolmonoxide, onverbrande koolwaterstofverbindingen, stikstofoxiden en roet.
De katalysator zorgt ervoor dat er pure waterdamp (waterstof plus zuurstof), kooldioxide (koolstof plus zuurstof) en tenslotte pure stikstof naar buiten komt. Is de katalysator defect, dan kan hij gaan rammelen en stinken. Een defect wordt bij de APK direct duidelijk. In geval van een defect is reparatie niet mogelijk en is vervanging de enige oplossing.